دکتر سعید پورعلی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی
کارشناس مناطق آزاد تجاری – صنعتی
پس از حمله مشترک اسرائیل و آمریکا به ایران در ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴، جزیره کیش بهعنوان یکی از مهمترین قطبهای گردشگری و تجاری کشور، با چالشی کمسابقه روبهرو شد. به خاطر دارم در آغازین روزهای پاندمی جهانی کرونا ، کیش در ایام نوروز سال ۹۹ تمام مبادی ورودی خود را با اعلام قبلی مسدود کرد و قرنطینه صددرصدی برای جزیره تعریف شد. این اقدام که پاسخی به معمای ناشناخته کرونا و فشار افکارعمومی جزیره بود وباعث شد تا کیش در خردادماه سال ۱۳۹۹ به منطقه سفید از نظر رتبه بندی وزارت بهداشت و ستاد کرونا تبدیل شود. با سفید شدن جزیره ، بازگشایی هایی برای پذیرش مسافر و گردشگر برای مدت ۳ ماه رخ داد. بعد از این مدت جزیره مجددا شاهد قرنطینه سختی بود. این شیوه یعنی قرنطینه سخت، سفید شدن منطقه و بازگشایی و مجددا قرنطینه فرمولی بود که توانست کسب و کارها را در جزیره کیش تا حدودی سرپا نگه دارد.در شرایط جنگی اخیر، تنشها و هشدارهای امنیتی متعدد باعث تعلیق تمامی پروازهای داخلی و خارجی این جزیره شد و بدین ترتیب روند عادی ورود و خروج گردشگران و فعالان اقتصادی مانند ایام کرونا کاملاً مختل گردید. شرایطی که تا پیش از این هر روز هزاران نفر را به مقصد کیش میکشاند و اقتصاد پررونق این منطقه را تغذیه میکرد، اکنون جای خود را به رکود شدید داده است. بازارها، مراکز خرید، هتلها و آژانسهای گردشگری تعطیل یا نیمه فعالاند و حجم بالایی از رزروها لغو شده است. این وضعیت، فشار روانی و معیشتی بیسابقهای بر شانههای کسبوکارهای کوچک و بزرگ جزیره و کارگران و ساکنان وارد کرده است؛ جوی از نگرانی برای آینده، کاهش درآمدها و تعدیل نیرو، و نبود چشمانداز روشن درباره رفع بحران، همهجا احساس میشود. نبود تردد منظم و کاهش واردات موجب کمبود برخی کالاهای اساسی و زیرساختی و افزایش هزینه زندگی شده و حتی خدمات ضروری مانند درمان نیز با اختلالاتی مواجه گردیده است.
در ابعاد وسیعتر، جایگاه و برند جزیره کیش بهعنوان مکانی امن و مدرن برای گذران اوقات فراغت و سرمایهگذاری آسیب دیده است. انتشار اخبار مربوط به قطع پروازها و ناآرامیهای منطقهای در رسانههای جهانی نه تنها ذهنیت گردشگران را، بلکه اعتماد سرمایهگذاران را نیز سلب کرده و آینده توسعه جزیره را در هالهای از ابهام فروبرده است. درحالیکه کیش معمولا مقصد اصلی بسیاری از رویدادهای فرهنگی و اقتصادی و مسابقات ورزشی منطقهای بود، اکنون شاهد رخوت و تعطیلی ناخواسته حتی در بخشهای فعال اقتصادی این منطقه هستیم.
برای عبور از این بحران پیچیده، نیاز به مجموعهای از تصمیمات سریع و عملیاتی وجود دارد. نخست، بازنگری در زیرساختهای حملونقل اضطراری جزیره و ایمنسازی مبادی ورودی یک ضرورت قطعی است. باید با ایجاد مسیرهای جایگزین دریایی و هوایی (با تضمین امنیت به کمک تجهیزات پدافندی و همکاری نهادهای نظامی و انتظامی) و همچنین سرمایهگذاری در فناوریهای پیشگیرانه، اعتماد به بازگشایی پروازها و تردد ایمن به جزیره کیش احیا شود. دومین راهکار کلیدی، تدوین و اجرای بسته حمایتی فوری برای کلیه فعالان گردشگری و خدمات شهری کیش است؛ معافیت مالیاتی، اعطای تسهیلات کمبهره و یارانه دستمزدی به کسبوکارها، تعویق بازپرداخت وامها و اجارهبها، و اختصاص بستههای حمایتی به نیروی کار آسیبدیده میتواند از موج بیکاری و تعطیلی دائمی مشاغل جلوگیری کند. در گام سوم، باید تمرکز ویژهای بر بازسازی تصویر و جایگاه بینالمللی کیش صورت گیرد. انجام کمپینهای رسانهای برای دعوت مجدد گردشگران داخلی و خارجی، برگزاری رویدادهای شاخص ملی و منطقهای جهت احیای شور زندگی در جزیره، و ایجاد خطوط شفاف اطلاعرسانی درباره امنیت و حمایتهای انجامشده، همگی راهبردهایی موثر برای بازگشت ثبات و رونق به کیش خواهند بود.
در مجموع، وضعیت فعلی جزیره کیش حاصل پیوند بحران امنیتی با رکود بازار گردشگری است؛ اما با اقدامهای هماهنگ، فرصت احیای دوباره جزیره و بازگشت آن به جایگاه اصلیاش همچنان وجود دارد و میتوان آیندهای امیدبخش را برای ساکنان و فعالان این منطقه متصور شد.به باورم این بحران زنگ خطری بود برای کیش که سخت به مبادی ورودی هوایی خود وابسته است. قطعا بررسی دقیق و مطالعه علمی بحران اخیر برای آینده جزیره کیش می تواند حاوی راهبردهای نوین برای حفظ و ارتقاء مقصد باشد. شهید قاسم سلیمانی بارها می فرمود که در دل تهدیدهای فرصت های وجود دارد که اگر شناخته شود می تواند مسیرهای نوینی را بگشاید. کیش باید با هوشیاری مدیریتی ازدرون تهدیدها، فرصت ایجاد کند.
